Sztuka kształtowania przestrzeni w bibliotece

IDEA

Sztuka kształtowania przestrzeni w bibliotece  to projekt, w ramach którego 30 bibliotek publicznych z terenów wiejskich i małych miast w Polsce, modernizujących swoje siedziby, skorzystało z konsultacji architektonicznych prowadzonych partycypacyjną metodą projektowania przestrzeni bibliotek. Metoda polega na rozegraniu przez pracowników i użytkowników biblioteki gry planszowej, której podstawą jest zeskalowany rzeczywisty plan budynku. W trakcie gry przygotowanej i moderowanej przez architekta-konsultanta powstaje nowa aranżacja wnętrza biblioteki, godząca oczekiwania pracowników i użytkowników – podstawa do szerszych konsultacji społecznych oraz punkt wyjścia do pełnego projektu architektonicznego. Profesjonalnym podsumowaniem konsultacji jest raport architekta-konsultanta, zawierający wskazówki dotyczące dalszego procesu inwestycyjnego.

DLACZEGO BIBLIOTEKI POTRZEBUJĄ WSPARCIA ARCHITEKTÓW?

Projekt “Sztuka kształtowania przestrzeni w bibliotece”  powstał w odpowiedzi na wyzwanie, przed którym stanęły małe biblioteki publiczne w Polsce. Program niewielkich rządowych dotacji miał w założeniu wspomóc mało zasobne samorządy lokalne – ustawowo ustanowionych organizatorów bibliotek. Granty miały na celu nadgonienie lat zaniedbań, które sprawiły, że biblioteki zaczęły odstraszać stanem swoich siedzib i nie nadążały za zmieniającymi się oczekiwaniami użytkowników.
Jednak przeprowadzenie procesu modernizacji oraz spełnienie zmieniających się społecznych oczekiwań po dekadach zaniedbań wymagało lokalnie niedostępnej fachowej wiedzy. Konieczna była także przestrzenna i społeczna zmiana tam, gdzie do tej pory lokalne władze nie radziły sobie z tak podstawowymi problemami i wymogami prawnymi, jak brak światła dziennego w miejscu pracy i nauki, brak dostępu dla niepełnosprawnych i starszych, brak toalet, niewystarczające ogrzewanie, niedostosowanie miejsca do potrzeb czytelników.
Z tej potrzeby powstał pomysł na wsparcie bibliotek przez grono architektów i architektów wnętrz. Przed projektantami postawiono dwa zadania:
1) profesjonalne wsparcie bibliotekarzy przy rearanżacji ich bibliotek,
2) zaangażowanie użytkowników bibliotek do wspólnego myślenia o przestrzeni spełniającej ich oczekiwania.

CZĘŚĆ 1 / PORADNIK

Wsparcie dla bibliotek składało się z kilku elementów. Na początku powstał poradnik Biblioteka. Małe pomysły na wielkie zmiany. Jego treści oparto m.in. na doświadczeniach z wizyt i rozmów z bibliotekarzami z małych miejscowości. Autorzy (architekci, architekci wnętrz, psycholog architektury, przedstawicielka FRSI) postulowali uczynienie każdej takiej placówki otwartą, atrakcyjną, wygodną i wielofunkcyjną, poprzez stworzenie całościowej wizji rozwoju. Zaproponowana została innowacyjna (rozwijająca ideę demokracji obywatelskiej) metoda dochodzenia do wspólnej wizji przyszłości biblioteki przez reprezentatywną grupę pracowników i użytkowników. Poradnik jest ogólnodostępny w wersji elektronicznej (polska i angielska wersja) i stał się intelektualną bazą dla konsultantów oraz bibliotekarzy planujących modernizacje bibliotek.

CZĘŚĆ 2 / KONSULTACJE ARCHITEKTONICZNE

Drugim elementem było szkolenie dla 11 architektów-projektantów, którzy następnie mieli wspierać biblioteki. Kwestie urządzania małych bibliotek, jak i angażowania użytkowników w planowanie nie są bowiem przedmiotem studiów lub doskonalenia zawodowego.

architekci2W 2010 r. przeprowadzone zostały pilotażowe konsultacje w 30 placówkach, które otrzymały rządowe dofinansowanie modernizacji oraz zgłosiły potrzebę konsultacji. Granty miały wspierać zaplanowane już wcześniej prace modernizacyjne. Celem konsultacji było więc lepsze wykorzystanie funduszy poprzez udział architektów w roli doradców. Konsultacje partycypacyjne trwały z reguły dwa dni i odbywały się w tych przestrzeniach, których dotyczyły. Poruszane były takie zagadnienia, jak identyfikacja wizualna, strefa wejściowa, wyposażenie – umeblowanie, oświetlenie naturalne i sztuczne, kolorystyka, przestrzenie dla dzieci, młodzieży i osób starszych, problemy budowlane, konstrukcyjne, instalacyjne.

BIBLIOTEKI UCZESTNICZĄCE W PROJEKCIE

  • Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Bystrzyca Kłodzka (woj. dolnośląskie)
  • Miejska Biblioteka Publiczna w Złotoryi (woj. dolnośląskie)
  • Gminna Biblioteka Publiczna w Chojnowie z siedzibą w Krzywej (woj. dolnośląskie)
  • Gminna Biblioteka Publiczna w Chojnowie z siedzibą w Krzywej, Filia Rokitki (woj. dolnośląskie)
  • Biblioteka Samorządowa w Zelgnie (woj. kujawsko-pomorskie)
  • Gminna Biblioteka Publiczna w Lnianie (woj. kujawsko-pomorskie)
  • Gminna Biblioteka Publiczna w Sułowie (woj. lubelskie)
  • Gminna Biblioteka Publiczna w Drelowie (woj. lubelskie)
  • Gminna Biblioteka Publiczna w Wisznicach (woj. lubelskie)
  • Gminna Biblioteka Publiczna w Woli Mysłowskiej (woj. lubelskie)
  • Gminna Biblioteka Publiczna w Krzeszycach (woj. lubuskie)
  • Gminna Biblioteka Publiczna w Kowiesach (woj. łódzkie)
  • Miejska Biblioteka w Iłży (woj. łódzkie)
  • Gminna Biblioteka Publiczna w Mokrsku (woj. łódzkie)
  • Gminna Biblioteka Publiczna w Mokrsku, Filia Ożarów (woj. łódzkie)
  • Miejska Biblioteka Publiczna im. A. Asnyka w Trzebini (woj. małopolskie)
  • Miejska Biblioteka Publiczna im. P. Gojawiczyńskiej w Podkowie Leśnej (woj. mazowieckie)
  • Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Nasielsku (woj. mazowieckie)
  • Gminna Biblioteka Publiczna w Dąbrówce (woj. mazowieckie)
  • Gminna Biblioteka Publiczna w Jedlni Letnisku (woj. mazowieckie)
  • Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Praga Południe m.st. Warszawy, Wypożyczalnia nr 90 dla Dorosłych i Młodzieży (woj. mazowieckie)
  • Gminna Biblioteka Publiczna w Chmielniku (woj. podkarpackie)
  • Gminna Biblioteka Publiczna w Mielniku (woj. podlaskie)
  • Biblioteka Publiczna w Sokółce (woj. podlaskie)
  • Miejska Biblioteka Publiczna w Wasilkowie (woj. podlaskie)
  • Biblioteka Publiczna Gminy Zawady (woj. podlaskie)
  • Gminna Biblioteka Publiczna w Krokowej (woj. pomorskie)
  • Ośrodek Czytelnictwa Dziecięcego w Gdańsku (woj. pomorskie)
  • Gminna Biblioteka Publiczna w Bojszowach (woj. śląskie)
W odpowiedzi na potrzeby związane z konsultacjami opublikowana została również e-broszura Meble w bibliotece. Małe różnice, duże znaczenie. Jest to pierwsze wydawnictwo wydane przy ścisłej współpracy Stowarzyszenia Architektów Polskich opatrzone otwartą licencją Creative Commons.

 

REALIZATORZY PROJEKTU

Projekt został przeprowadzony przez Stowarzyszenie Architektów Polskich, Oddział Warszawski w ramach Programu Rozwoju Bibliotek.
Autorzy poradnika Biblioteka. Małe pomysły na wielkie zmiany i koncepcji gry:
Magdalena Kubecka, Karol Langie, Dariusz Śmiechowski, Magdalena Czapiewska, Karol Murlak, Joanna Bąk
Autor e-broszury Meble w bibliotece. Małe różnice, duże znaczenie:
Maciej Walczyna
Zespół projektu Sztuka kształtowanie przestrzeni w bibliotece:
Mariusz Bekasiak, Agnieszka Czachowska, Marek Happach, Marlena Happach, Anna Komorowska, Agnieszka Krawczyk, Dorota Kudła, Karol Langie, Maciej Siczek, Dariusz Śmiechowski, Katarzyna Tadeusiak-Jeznach (koordynacja, SARP OW), Dominika Tomaszewska, Maciej Walczyna, Eliza Wierzcholska, Martyna Woropińska (koordynacja, FRSI)

classic

yes